အေမး၊ အေျဖ။

အေမး၊ အေျဖ။

အေမး။ ။ အိမ္ေတြမွာ အျမတ္တႏိုးခ်ိတ္ ထားၾကတဲ့ဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုတူေတြက တစ္ပံု နဲ႕တစ္ပံု မတူညီၾကပါဘူး။ တစ္မ်ိဳးစီ ျဖစ္ေနပါ တယ္။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ပံုေတာ္ ေတြ ကိုို ဘယ္ပန္းခ်ီ ဆရာက စတင္ဆြဲခဲ့သလဲ၊ ဘယ္ခုႏွစ္က စတင္ ေရးဆြဲခဲ့ပါသလဲ။

အေျဖ။ ။ ေရွးဦး ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုတူ၊ ႐ုပ္ပံုေတြကို သူတို႕၀တ္ျပဳကိုးကြယ္တဲ့ေနရာမွာ အေထာက္အကူ ရဘို႕အတြက္ ေရးဆြဲကာ ၾကည္ညိဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္ခုႏွစ္မွာ စတင္ ေရးဆြဲတယ္။ ဘယ္ပန္းခ်ီဆရာက စတင္ဆြဲခဲ့တယ္ဆိုတာေတာ့ အတိအက်မသိရပါဘူး။

ခရစ္သကၠရာဇ္ ေအဒီ- ၂၆၀ မွာ ေမြးဖြားခဲ့တဲ့ စီစီေရ ၿမိဳ႕က ဆရာေတာ္ႀကီး ယူေဆးဘီးယားစ္ရဲ႕ စာေပမ်ားမွာေတာ့ ေရွးဦးခရစ္ယာန္မ်ား အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ ခရစ္ေတာ္နဲ႕ တပည့္ေတာ္ႀကီးမ်ားရဲ႕ ပံုတူကား ခ်ပ္မ်ားအေၾကာင္း ေရးသားထားပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ၂- ရာစု၊ ၃-ရာစု ေလာက္ကတည္းက ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုတူကား ဒီဆရာေတာ္ႀကီး နဲ႕ မတိမ္းမယိမ္း အသက္ရွင္ခဲ့တဲ့ အီေရးနီးယားစ္ဆိုတဲ့ ပုဂိၢဳလ္ကလည္း ဘာသာကြဲမ်ားဟာ ခရစ္ေတာ္၊ ဗိုက္သာဂိုးရပ္စ္၊ ပလာတိုနဲ႕ အရစ္တိုတဲလ္တို႕ရဲ႕ ကားခ်ပ္ ႐ုပ္ပံုမ်ားေရးဆြဲၿပီး ၾကည္ညိဳကိုးကြယ္ၾကတယ္လို႕ ေရးသားထား ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ဒီပံုေတာ္ေတြဟာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုသ႑ာန္၊ ႐ုပ္အဆင္းအစစ္အမွန္နဲ႕တူ၊ မတူကိုေတာ့ ဆံုးျဖတ္ရခက္ပါတယ္တဲ့။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဓမၼသစ္က်မ္းနဲ႕ အသင္းေတာ္ရဲ႕ ဖခင္ႀကီးေတြက စာေပက်မ္းဂန္ေတြမွာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ႐ုပ္၊ အဂၤါ အဆင္းသ႑ာန္ အေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတာ မရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ရာစုႏွစ္ အသီးသီးမွာ ေခတ္ရဲ႕ေတာင္းဆိုမႈ၊ လိုအပ္မႈ ပံုစံအတိုင္း ဖန္တီး၊ ေရးဆြဲၾကည္ညိဳခဲ့ၾကပါတယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ကေတာ့ ခရစ္
ေတာ္ရဲ႕ ပံုပန္းသ႑ာန္ကို အသြင္ႏွစ္မ်ိဳးနဲ႕ ေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။

(၁) ပထမတစ္ခုက - ဆာလကံ်မး္ ၄၅း၃ မွာ ေတြ႕ရတဲ့ ''အရွင္မင္းႀကီးသည္ လူတကာတို႕ထက္ အဆင္းလွ၏။ မြန္ျမတ္ ေသာ စကားကို ျမြတ္ဆိုတတ္၏။” ဆိုတဲ့ က်မ္းပိုဒ္ကို အေျခခံၿပီး ေခ်ာေမာ၊ လွပ၊ ခန္႕ညားတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ပံုတူကိုေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။

(၂) ေနာက္တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ - (ေဟရွာယ အနာဂတၱိက်မ္း ၅၃း၃) မွာ “ဂ႐ုစိုက္စရာ၊ တင့္တယ္ျခင္းအဆင္းမရွိ၊
ႏွစ္လိုဘြယ္ေသာ မ်က္ႏွာလကၡဏာႏွင့္ မျပည့္စံု” ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို အေျခခံၿပီး ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ဒုကၡ စရိယာခံပံုနဲ႕
အေသခံျခင္းပံုကိုဆြဲခဲ့ၾက ပါတယ္။

ဒီထက္မက အျခားေသာ ပံုစံမ်ိဳး စံုႏွင့္လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ (၄) ရာစု ေလာက္က လာေတရန္ (Lateran) ျပတိုက္ မွာ ျပထားတဲ့ပံုကေတာ့ အရပ္ပုပု၊ ဆံပင္ေကာက္ေကာက္နဲ႕ မုတ္ဆိတ္ မပါတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ငယ္ရြယ္၊ ႏုပ်ိဳအဆင္းလွတဲ့ ပံုေတာ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အျခားတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ ခရစ္ေတာ္ဟာ ဆံပင္ရွည္ရွည္၊ ေကာက္ေကာက္နဲ႕ ထိုင္ေနတဲ့ လူငယ္ကေလးအသြင္မ်ိဳးနဲ႕ ဆြဲထားတဲ့ ပံုကိုေတာ ေအဒီ-၃၆၀ ေလာက္မွာ ဂ်ဴးနီးအူးစ္ရဲ႕ ဗာတီကန္ကဂူထဲမွာ ေတြ႕ခဲ့ရျပန္ပါတယ္။

ေနာက္ (၄) ရာစုထဲမွာပဲ ျမဴးနစ္ၿမိဳ႕၊ အမ်ိဳးသားျပတိုက္မွာ ဆင္စြယ္ေပၚထုထြင္းပံုေဖာ္ထားတဲ့ လူငယ္ဘ၀ အသြင္နဲ႕ မိုးေကာင္းကင္တက္ေနတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုမ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါတယ္။ ေနာက္ (၆) ရာစုမွာ ရာဗီးနားၿမိဳ႕က ဆရာေတာ္ႀကီးဆီမွာ ေတြ႕ရတဲ့ ေက်ာက္စီ ပန္းခ်ီကားခ်ပ္ကေတာ့ ဆံပင္တိုတို၊ ေကာက္ေကာက္နဲ႕ အေတာ္ေလး ႀကီးျပင္းလာတဲ့ လူငယ္ အသြင္ ပံုမ်ိဳးနဲ႕ခရစ္ေတာ္ကို ခ်ယ္မႈန္း ထားတာကို ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။ ေအဒီ- ၄၄၀ မွာ ရာဗီးနားၿမိဳ႕ကပဲ ဂါလာပလာဆီးဒါလ္ရဲ႕ ျပတိုက္မွာ ငယ္ရြယ္၊ ခန္႕ညားတဲ့ သိုးထိန္းေကာင္းပံုမ်ိဳးနဲ႕ ေက်ာက္စီပန္းခ်ီကားကို ထပ္မံေတြ႕ရွိရပါတယ္။ အလြန္နာမည္ႀကီးတဲ့ (Sistine
Chapel) စစ္တင္းဘုရားေက်ာင္းငယ္က မိုက္ကယ္အန္ေဂ်လိုရဲ႕ လက္ရာကေတာ့ ေနာက္ဆံုး စီရင္စစ္ေၾကာျခင္း ပန္းခ်ီကားထဲမွာ ႏႈတ္ခမ္းေမြး၊ မုတ္ဆိတ္ေမြး မပါတဲ့ ခရစ္ေတာ္ကို သူရဲေကာင္းပံုမ်ိဳးနဲ႕ ခန္႕ညားထယ္၀ါစြာျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ပါးသိုင္းေမႊးနဲ႕ ခန္႕ညားလွတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုမ်ိဳးကိုေတာ့ (၅) ရာစုေလာက္မွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒီလို ပံုမ်ိဳးေတြမွာ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ဆံပင္ကို အလယ္ကခြဲထားၿပီး ေနာက္ေက်ာမွာ ရွည္လ်ားစြာခ်ထားတဲ့ ပံုမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ပံုဆြဲရျခင္းရဲ႕ ေနာက္ခံသမိုင္းကေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္အခါတုန္းက ပညာရွိေတြ၊ ပေရာဖက္ေတြ၊ အေတြးအေခၚ ပညာရွင္ေတြက ဆံပင္ရွည္ ထားၾကတဲ့ ဓေလ့ရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ခရစ္ေတာ္ဟာ သာမန္ပုဂိၢဳလ္မဟုတ္ဘူး၊ ပညာရွိျဖစ္တယ္။

အားလံုးထက္ သာလြန္တယ္ဆို တာကိုျပဖုိ႕၊ မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ပါးသိုင္းေမႊးရွည္ရွည္ အလယ္ခြဲနဲ႕ပံုစံ မ်ိဳးကို ေရးဆြဲခဲ့ ၾကတာလို႕သိရ ပါတယ္။ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ မုတ္ဆိတ္ေမြး၊ ပါးသိုင္းေမႊးနဲ႕ ပံုစံကိုေတာ့ ၂- မ်ိဳး ေတြ႕ရပါ တယ္။ ပထမတစ္မ်ိဳးက ပါး၊ ေမးနဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းအေပၚေအာက္တ၀ိုက္မွာ အေမြးအမွ်င္ အျပည့္နဲ႕ပံုျဖစ္ၿပီး၊ ဒုတိယ တစ္မ်ိဳး ကေတာ့ ပါးနဲ႕ေမးေစ့မွာပဲ အေမြးအမွ်င္ ရွိၿပီး အေပၚေအာက္ႏႈတ္ခမ္းပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘာအေမႊးမွမရွိတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ပံုေတာ္ မ်ားကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ပထမတစ္မ်ိဳးျဖစ္တဲ့ မုတ္ဆိတ္ ေမႊး၊ ႏႈတ္ခမ္းေမႊးအျပည့္နဲ႕ ပံုမ်ိဳးကို ေရးဆြဲ ရျခင္းကေတာ့ အထက္က ေဖာ္ျပခဲ့သလိုပဲ (၁) ခရစ္ေတာ္ဟာ ပညာရွိ၊ အေတြးအေခၚ ပညာရွင္ႀကီးျဖစ္တယ္ ဆို တာကို ေဖာ္ေဆာင္ခ်င္တာရယ္၊ (၂) ေနာက္ တန္ခိုး၊ နိမိတ္ လကၡဏာေတြ ျပႏိုင္တဲ့ တန္ခိုးရွင္ႀကီး အေနနဲ႕ ေဖာ္ျပခ်င္လို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဤကဲ့သို႕ ပံုမ်ိဳးကိုေတာ့ ၃- ရာစုမွာပဲ လာေတရန္ (Lateran) ျပတိုက္မွာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ (၃) ပညတ္ေတာ္ေပးတဲ့ ပုဂိၢဳလ္ႀကီး အျဖစ္ ခန္႕ညား ထယ္၀ါတဲ့ ခရစ္ေတာ္ အျဖစ္နဲ႕လည္း ပံုေဖာ္ခ်င္လို႕ ျဖစ္ပါတယ္။

(က) ဦးတည္ခ်က္ႏွင့္ေရးဆြဲထား ေသာ ပံုမ်ား (သို႕) အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုခုကို တင္ျပရန္ဆြဲထားေသာ ပံုမ်ားလည္း ရွိ ပါတယ္။
ေရာမအင္ပါယာႀကီးမွာ ေရွးဦး ခရစ္ယာန္ေတြဟာ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္းခံ ေနခဲ့ၾကရပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘာသာ၀င္ေတြဟာ သူတို႕ ရဲ႕ကယ္တင္ျခင္း၊ ရွင္ျပန္ ထေျမာက္ျခင္းနဲ႕ ထာ၀ရသုခခ်မ္းသာဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ အတြက္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈေတြနဲ႕ မရဲတရဲ ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခရစ္ေတာ္ဟာ သူတို႕ရဲ႕ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ျဖစ္တယ္။ ကယ္တင္ျခင္းရဲ႕ အထိမ္းအမွတ္ျဖစ္တယ္။ သူတို႕ရဲ႕ ကယ္တင္ျခင္းဟာ ေသခ်ာတယ္ ဆိုတာကို ျပသဘို႕ သူတို႕ ပုန္းေအာင္းေနတဲ့ သခ်ၤဳိင္းဂူေတြရဲ႕ နံရံေတြမွာ ခရစ္ေတာ္ကို သူတို႕ အားကိုး အားထားရတဲ့ ''သိုးထိန္းေကာင္း" ပံုမ်ိဳးနဲ႕ ၂- ရာစု ေစာေစာပိုင္းကာလကတည္းက ေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ "သိုးထိန္းေကာင္း" ပံုကို ေဖာ္ျပတဲ့ေနရာမွာ ခရစ္ေတာ္ဟာ ၀တ္႐ံုရွည္ကို ၀တ္ၿပီး သိုးငယ္ ကို ပုခံုးေပၚမွာ ၾကင္နာစြာတင္ ၿပီး၊ ခ်ီပိုက္ထား ပါတယ္။ ေဘးပတ္ပတ္လည္ မွာလည္း သိုး ေတြဟာ ေမာ့ၾကည့္ၿပီး ၀ိုင္းေန ၾကပါတယ္။

ဒါဟာ (ေဟရွာယ အနာဂတၱိ က်မ္း ၄၀း၁၁) က အခ်က္ကို ဖြင့္ဟထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ကယ္တင္ျခင္းဆိုသည့္ အခ်က္ကို ျပရန္အတြက္ ခရစ္ေတာ္ဟာ အျပစ္သားေတြကို ေခၚရန္ ေအာက္နက္နဲေသာ အရပ္သို႕ ဆင္းႀကြေနတဲ့ ပံုမ်ားကိုလည္း ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ ၄- ရာစုနဲ႕ ၇- ရာစုၾကားမွာေတာ့ ခရစ္ေတာ္ လူစင္စစ္ အျဖစ္ ယူတယ္ ဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး အျငင္းပြားမႈေတြ ရွိလာတာေၾကာင့္ ခရစ္ေတာ္ဟာ လူသား စစ္စစ္ျဖစ္တယ္၊ သမိုင္း၀င္ပုဂိၢဳလ္ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကို ျပဘုိ႕ လူသားဆန္ဆန္ပံုမ်ိဳးကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ၈ - ရာစုမွာ John of Bamasum ဆြဲခဲ့တဲ့ ပံုကေတာ့ ခရစ္ေတာ္ဟာ မ်က္ခံုး ေမြးထူထူ၊ ဆံပင္ အနည္းငယ္ေကာက္ ေကာက္၊ အရပ္ရွည္ရွည္နဲ႕ ေခ်ာေမာေျပျပစ္ တဲ့ ခရစ္ေတာ္ပံုကို ဆြဲခဲ့ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ မ်က္ႏွာ ကေတာ့ ဘဲဥပံုလို မတိုမရွည္ သြယ္ သြယ္ႏွင့္ အသားရည္က ညိဳ၀ါ၀ါ၊ ဆံပင္ နဲ႕မုတ္ဆိတ္ကေတာ့ ရင့္မွည့္တဲ့ ဂ်ံဳစပါး အေရာင္မ်ိဳးနဲ႕ ဆြဲထားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

(ခ) တန္ခိုး၊ ဣဒၶိပါတ္နဲ႕ ျပည့္စံုေသာ ခရစ္ေတာ္၏ ပံုေတာ္
ေဟရွာယ အနာဂတိၱက်မ္း၊ ေယဇေက်လ အနာဂတၱိက်မ္း၊ ဒံေယလ အနာဂတိၱက်မ္းနဲ႕ ဗ်ာဒိတ္က်မ္းမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ကမၻာကုန္လွ်င္ ျဖစ္ပ်က္မဲ့ အခ်င္းအရာေတြျဖစ္တဲ့ မိုးခ်ဳန္းျခင္း၊ လွ်ပ္စီးလွ်ပ္ျခင္း၊ တိမ္တိုက္မ်ားႏွင့္ ခရစ္ေတာ္ဟာ ေကာင္းကင္ သိၾကားတမန္မ်ား ၿခံရံလွ်က္ ဆင္းၾကြ လာတဲ့ပံုကို ၄-၅ ရာစုေလာက္မွာ ေရးဆြဲပံုေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။ ျခေသၤ့၊ ႏြားသိုး၊ လူ၊ သိမ္းငွက္ စတဲ့ သတၱ၀ါ (၄) မ်ိဳးၿခံရံထားတဲ့ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ပံုတူကိုလည္း ေနာက္ဆံုး စစ္ေၾကာစီရင္ျခင္း ႐ႈခင္းနဲ႕အတူ ေတြ႕ရပါတယ္။

(ဂ) ခရစ္ေတာ္၏ အေလာင္းပံု ေတာ္ ၄- ရာစုမွ ၇- ရာစုအထိ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ လူျဖစ္ျခင္း၊ လူ႕အျဖစ္ကို ယူၿပီး လူစင္စစ္ျဖစ္ေတာ္မူတယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကို အေလးထားေဖာ္ျပဘို႕ အတြက္ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ အေလာင္းေတာ္ပံုကို ေရးဆြဲခဲ့ၾကပါတယ္။ ဆိုလိုတာက သူဟာ လူျဖစ္လာတယ္၊ အေသသတ္ခံရၿပီးတဲ့အခါမွာ လူရဲ႕ဓမၼတာသေဘာအတိုင္း အေလာင္းေကာင္ရွိတယ္ လို႕ဆိုလိုတာပါပဲ။ အဲဒီ ပံုမ်ိဳးကို ၿဗိတိသွ်ျပတိုက္မွာ ၁၀၀၆ ခုႏွစ္ကတည္းကေတြ႕ရၿပီး Kaphri ရေသ့ေက်ာင္းမွာေက်ာက္စီ ပန္းခ်ီ ကားနဲ႕ ေတြ႕ရပါ တယ္။

(ဃ) ေယဇူးေရႊ ႏွလံုးေတာ္ပံု ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ခ်စ္ျခင္းေမတၱာဟာ လူေတြ ေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ ေအာင္ႀကီးမားတယ္ဆိုတာ ျပသတဲ့ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပံု မ်ိဳးကေတာ့ ၁၆၇၄ ခုႏွစ္မွာ ခရစ္ေတာ္က မာဂရက္ ေမရီဆိုတဲ့ စစၥတာရ္ တစ္ပါးကို ထင္ရွားျပတဲ့ ႐ူပါ႐ံုကေန အေျခခံတာျဖစ္ပါတယ္။လွံဒဏ္ရာ ဟက္တက္နဲ႕ ခရစ္ေတာ္ရဲ႕ ႏွလံုးသားထိပ္မွာ မီးေတာက္ေလာင္ရွိၿပီး ႏွလံုးသား ပတ္လည္မွာလည္းဆူးေခြပါတ္ထားတယ္။ ေနာက္ မီးေတာက္ၾကားမွာ ကားတိုင္ စိုက္ထားတဲ့ပံု ျဖစ္ပါတယ္။

(င) မိမိလူမ်ိဳးစု မ်က္ႏွာ ပံုပန္းသ႑ာန္တိုင္းဆြဲထားေသာ ခရစ္ေတာ္ပံု မိမိရဲ႕ လူမ်ိဳး မ်က္ႏွာအတိုင္းပံု ေဖာ္ထားေပမယ့္လို႕လဲ၊ အေနာက္တိုင္း ဓေလ့အတိုင္း ခရစ္ေတာ္ဟာ ဆံပင္ရွည္ရွည္၊ မုတ္ဆိတ္၊ ႏႈတ္ခမ္းေမြးပါတဲ့ သ႑ာန္ျဖင့္သာ ေတြ႕ရပါတယ္လို႕ ေျဖၾကားလိုက္ရပါတယ္။

၀ႆန္မုိး