အေမး၊ အေျဖ ။ စိတ္ပုတီး ဆုိတာ ဘယ္က၊ ဘယ္လုိ စၿပီးအသုံးျပဳ လာခဲ့တယ္ဆုိတာရွင္းျပေပးပါ။

ေမး။ ။ က်မ္းစာထဲမွာ သခင္ေယဇူး ကိုယ္တိုင္မၾကာခဏ ဆုေတာင္းတယ္ဆိုတာ ဖတ္ရပါတယ္။စိတ္ပုတီး စိပ္တာကိုေတာ့ တစ္ခါမွမေတြ႕ရဘူး။ ဒါေၾကာင့္ စိတ္ပုတီး (Rosray) ဆုိတာ ဘယ္က၊ ဘယ္လုိ စၿပီးအသုံးျပဳလာခဲ့တယ္ ဆုိတာ ရွင္းျပေပးပါ ခင္ဗ်ာ။

ေျဖ။ ။ က်မ္းစာထဲမွာ သခင္ေယဇူးကိုယ္တိုင္ မၾကာခဏ ဆုေတာင္းတယ္ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ သူစိတ္ပုတီးမစိပ္ခဲ့ရျခင္း အေၾကာင္းကေတာ့ သူဟာ ခမည္းေတာ္ ဘုရားနဲ႕တိုက္႐ိုက္စကား ေျပာႏိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ သူဆုေတာင္းတဲ့အခါတိုင္း သူနဲ႕ ခမည္းေတာ္ဘုရားတို႕အၾကား ၾကား၀င္ျဖန္ ေျဖဆက္သြယ္ေပးမဲ့သူ သူ႕အတြက္ မလိုအပ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူဟာ စိတ္ပုတီးကို မစိပ္ခဲ့တာပါ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းကလည္း စိတ္ပုတီးဆိုတာ မေပၚခဲ့ေသးပါဘူး။ စိတ္ပုတီးေပၚခဲ့ရင္ေတာင္မွ သူဟာ စိတ္ပုတီးကိုစိပ္ၿပီး ဆုေတာင္းခဲ့မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လည္းဆိုရင္ အထက္ကေျပာခဲ့သလိုပဲ သူနဲ႕ခမည္းေတာ္ဘုရားတို႕အၾကား ၾကား၀င္ျဖန္ေျဖ ဆက္သြယ္ေပးမဲ့သူ သူ႕အတြက္ မလိုအပ္လို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စိတ္ပုတီးဆုိတာ ဆုေတာင္းနည္း တစ္မ်ိဳး၊ သဒၶါၾကည္ညိဳျခင္းနည္း တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ပုတီးစိပ္ျခင္းကို ဗုဒၶဘာသာ၊ အစၥလာမ္ဘာသာ၊ ကက္သလစ္ဘာသာေတြမွာ ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။

ကက္သလစ္ဘာသာ စိတ္ပုတီး (Rosray)ဆုိတဲ့ စကားလံုးဟာ လက္တင္ ဘာသာစကား (Rosarium) ႐ိုဆားစရီယြမ္ကေန ဆင္းသက္လာၿပီး ႏွင္းဆီပန္းဥယ်ာဥ္လုိ႕ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႕ လက္ရွိစိတ္ပုတီးစိပ္နည္းဟာ ေရွးယခင္ကတည္းက တည္ရွိခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။ တစ္ဆင့္ၿပီး တစ္ဆင့္ ေျပာင္းလဲလာၿပီးမွသာ အခုလုိ စိတ္ပုတီးစိပ္နည္းအျဖစ္ တည္ရွိလာပါတယ္။

စိတ္ပုတီးစိပ္ျခင္းဟာ ရေသ့မ်ား စတင္ခဲ့တာကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ရေသ့မ်ားဟာ ေန႕စဥ္ ဆာလံက်မ္းအစ၊ အဆုံးျဖစ္တဲ့ အခန္းႀကီး (၁၅၀) လုံးကို ရြတ္ဆိုရန္ တာ၀န္၀တၱရား ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိ ဆာလံက်မ္းမ်ားကိုရြတ္ဆိုၿပီး ပုဂိၢဳလ္သံုးပါး တစ္ဆူဘုရားအား ခ်ီးမြမ္းေထာပနာျပဳတဲ့ ဆုေတာင္းေမတၱာမ်ားအျဖစ္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ စာေပမတတ္ကြၽမ္းတဲ့ တစ္သက္ကိုရင္ႀကီးမ်ား အတြက္ ဆာလံ (၁၅၀)အစား ေကာင္းကင္ဘံုေမတၱာ အခါ(၁၅၀)ရြတ္ဆိုၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕စြယ္စံုက်မ္းမ်ားမွာ ေဖၚျပခ်က္အရ အိုင္ယာလန္ လူမ်ိဳးရေသ့မ်ားဟာ သာမန္ဘာသာ၀င္မ်ား ၀ိညာဥ္ေရးတိုးတက္ေစဖုိ႕နဲ႕ ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းမွာ ပါ၀င္ႏိုင္ေစဖုိ႕ မိမိတို႕ ေန႕စဥ္ရြက္ဖတ္ရတဲ့ ဆာလံက်မ္း(၁၅၀)ကို ဆာလံ(၅၀)စီ၊ (၃)ပိုင္း ပိုင္းၿပီး ရြတ္ဆိုေစခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိပိုင္းထား၊ ခဲြေပးထားတာေၾကာင့္ သာမန္ဘာသာ၀င္မ်ားလည္း ပါ၀င္ရြတ္ဆိုလာႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ စာမဖတ္တတ္တဲ့ သာမန္ဘာသာ၀င္မ်ားလည္း ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းမွာ ပါ၀င္ႏိုင္ေစဖုိ႕ ဆာလံအခန္း (၁၅၀) အစား ၊ ေကာင္းကင္ဘံုေမတၱာ အခါ (၁၅၀) ရြတ္ဆိုၿပီး ၀တ္ျပဳကိုးကြယ္ျခင္းမွာ ပါ၀င္လာႏုိင္တာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕စြယ္စံုက်မ္းမ်ားအရ ရေသ့ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးေတြမွာ သီတင္းသံုးေနၾကတဲ့ တစ္သက္ကိုရင္ႀကီးမ်ားဟာ ပ်ံလြန္ေတာ္မူသြားတဲ့ ရေသ့တစ္ပါးအတြက္ ဆာလံက်မ္းအခန္း (၁၅၀) (သို႕) ေကာင္းကင္ဘံုေမတၱာ အခါ (၁၅၀) ရြတ္ဆိုကာ ဆုေတာင္းေပးခဲ့ၾကရာ ကေန ဒီက်င့္စဥ္က်င့္ထံုးကို က်င့္သံုးလာခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဆုေတာင္းေမတၱာမ်ားကို ေရတြက္ဖုိ႕ႀကိဳးနဲ႕သီကံုးထားတဲ့ အေစ့ေတြ ေက်ာက္ခဲကေလးေတြကုိ အသံုးျပဳလာခဲ့ၾကရပါသည္။

တခ်ိဳ႕စြယ္စံုက်မ္းမ်ားမွာေတာ့ ဆာလံက်မ္း (၁၅၀)ဟာ ပုဂိၢဳလ္(၃)ပါး ဘုရားတစ္ဆူအား ခ်ီးမြမ္းေထာပနာျပဳတဲ့ ဆုေတာင္းေမတၱာမ်ားျဖစ္သလုိ မယ္ေတာ္သခင္မအား ခ်ီးမြမ္းေထာပနာျပဳခ်င္တဲ့ သူမ်ားကလည္း ဆာလံ(၁၅၀) အစား အာေ၀မာရီယားေမတၱာ အခါ (၁၅၀)ရြတ္ဆိုၿပီး ခ်ီးမြမ္းေထာပနာ ျပဳခဲ့ၾကတယ္လို႕လည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ဆာလံတစ္ခုစီရြတ္ဆိုစဥ္မွာ သခင္ေယဇူးနဲ႕ မယ္ေတာ္သခင္မတို႕ရဲ႕ ေလာကတစ္သက္တာက ဘ၀ျဖစ္စဥ္ နက္နဲရာအခ်က္မ်ားကို စတင္ကမၼဌာန္း ေထာက္႐ႈလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၂ ရာစုမွာ ၀မ္းေျမာက္ဖြယ္ရာ နက္နဲလွစြာေသာ (၅) ခ်က္နဲ႕၊ ၁၄ ရာစုမွာ မယ္ေတာ္သခင္မရဲ႕ နာက်င္ျခင္း ခုႏွစ္ေထြတို႕ကို စတင္ကမၼဌာန္း ေထာက္႐ႈလာခဲ့ၾကပါတယ္။

ခရစ္ႏွစ္ ၁၄၁၀ နဲ႕ ၁၄၃၉ ေတြ မွာေတာ့ ပ႐ူးဆီရာက "ကာသူဆီယန္ အသင္း၀င္" ေဒါမိနစ္ကေန သခင္ေယဇူးနဲ႕ မယ္ေတာ္သခင္မတို႕ရဲ႕ ဘ၀ျဖစ္စဥ္ ကမၼဌာန္းေထာက္႐ႈခ်က္ေတြကို အာေ၀မာရီယားေမတၱာ (၅၀)နဲ႕ ေပါင္းၿပီး ရြတ္ဆို သဒၶါၾကည္ညိဳျခင္းကို စတင္ခဲ့ပါတယ္။ အသင္း၀င္ ကားလ္ကာမွ ဟင္နရီက အာေ၀မာရီယားေမတၱာ (၅၀) ကို ၁၀-ပုဒ္စီ ခြဲၿပီး ေမတၱာ(၁၀)ပုဒ္စီ အၾကား၊ ေကာင္းကင္ဘံုေမတၱာတစ္ပုဒ္နဲ႕ ခမည္းေတာ္၊ သားေတာ္နဲ႕ သန္႕ရွင္းေသာ၀ိညာဥ္ေတာ္အား ဘုန္းေတာ္ဂုဏ္ေတာ္ရွိပါေစေသာ ဆုိတဲ့ေမတၱာကို ရြတ္ဆိုဖုိ႕ ထည့္သြင္းခဲ့တာပါ။ ဒါ႕အျပင္ ၁၉၁၇ ခုႏွစ္ ဖာတီမာၿမိဳ႕မွာ ကေလး (၃)ေယာက္ကုိ မယ္ေတာ္ ထင္ရွားျပစဥ္က သင္ၾကားေပးခဲတဲ့ "အိုသခင္ေယဇူး၊ ကြၽႏ္ုပ္တို႕၏ အျပစ္မ်ားကို ခြင့္လႊတ္ေတာ္မူပါ၊ ငရဲမီးဒဏ္မွ ကြၽႏ္ုပ္တုိ႕ ကယ္ေတာ္မူပါ၊ ၀ိညာဥ္မ်ားအားလုံး အထူးသျဖင့္ ကုိယ္ေတာ္၏သနားျခင္းကုိ လုိအပ္ေနေသာ ၀ိညာဥ္မ်ားကုိ မုိးေကာင္းကင္သုိ႕ ပုိ႕ေဆာင္ေတာ္မူပါ " ဆုိတဲ့ ေမတၱာကိုလည္း စိတ္ပုတီးစိပ္ရာမွာ ထည့္သြင္းလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ၁၆ ရာစုေရာက္မွပဲ စိတ္ပုတီးစိပ္ရာမွာ ဆိုရတဲ့ ေမတၱာေတြဟာ စနစ္တက်ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

အခ်ဳပ္ေျပာရမယ္ဆုိရင္ေတာ့ စိတ္ပုတီးကို သဒၶါၾကည္ညိဳကိုးစားသူ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးလုိ႕ ေက်ာ္ၾကားခဲ့တဲ့ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ၁၃ ဆက္ေျမာက္ ေလအို (Pope Leo XIII) က အစျပဳၿပီး ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးမ်ားက စာခြၽန္ေတာ္ အသီးသီးကေန စိတ္ပုတီးစိပ္ျခင္းကို ေရွးထံုး အစဥ္အလာ ဆုေတာင္းေမတၱာအျဖစ္ ထိန္းသိမ္းခဲ့ၾကပါတယ္။ စိတ္ပုတီးစိပ္ၿပီး သဒၶါၾကည္ညိဳျခင္းျပဳၾကဖုိ႕ တိုက္တြန္းအား ေပးထားတဲ့ စာခြၽန္ေတာ္ (၁၇) ေစာင္ကိုလည္း ေတြ႕ႏိုင္ပါတယ္။ စိတ္ပုတီးစိပ္ျခင္းဟာ ဆုေတာင္းနည္းတစ္မ်ိဳး၊ သဒၶါၾကည္ညိဳျခင္း တစ္မ်ိဳးျဖစ္သလုိ စိတ္ပုတီးရဲ႕ အံ့ဖြယ္တန္ခိုး အက်ိဳးေက်းဇူးေတြကို သမိုင္းမွာ ေလ့လာသိရွိႏိုင္ပါတယ္။

၁၅၇၁ ေအာက္တိုဘာ (၇)ရက္ မွာ ခရစ္ယာန္မ်ားနဲ႕တူရကီလူမ်ိဳးေတြ စစ္ျဖစ္ၾကတဲ့ ေလပန္းတို (Lepoanto) ေရေၾကာင္းတိုက္ပြဲမွာ ခရစ္ယာန္ေတြဖက္က စစ္သားမ်ားဟာ စိတ္ပုတီးစိပ္ကာ တိုက္ခိုက္ခဲ့လုိ႕ တူရကီလူမ်ိဳးေတြ အေရးနိမ့္သြားၾကၿပီး စိတ္ပုတီးတန္ခိုးနဲ႕ ခရစ္ယာန္မ်ား တိုက္ပြဲေအာင္လံလႊင့္ထူ ႏိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလုိ စိတ္ပုတီးတန္ခိုးနဲ႕ ေအာင္လံလႊင့္ထူႏိုင္ခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာလ (၇)ရက္ေန႕ကို ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီး ပဥၥမေျမာက္ ပီဦး (Pope Pius V) က "အလြန္သန္႕ရွင္းေသာ စိတ္ပုတီးပြဲေန႕" အျဖစ္ႏွစ္စဥ္ က်င္းပသြားၾကဖုိ႕ သတ္မွတ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

Reference:
1. The Cahtolic Encyclopaedia Dictionary (Donald Attwater 1943)
2. The new dictionary of theology (Joseph A.Komonchak Mary Collions Dermot.A.Lane)
3. New Catholic Encyclopedia Vol.12,August, 1996
4. A Dictionary of Liturgy and Worship (J.G dayies)

မန္းေက်ာ္ေက်ာ္